Giới thiệu giao dịch phái sinh
Giao dịch phái sinh là gì?
Giao dịch phái sinh hàng hóa là hoạt động giao dịch trong đó các nhà đầu tư thực hiện lệnh mua hoặc bán sản phẩm hay hàng hóa đó tại một mức giá xác định, việc giao dịch ấy được giao nhận tại một thời điểm được xác định trước trong tương lai.
Hiểu một cách đơn giản là giao dịch phái sinh hàng hóa chính là hoạt động giao dịch hợp đồng hàng hóa trong tương lai có kỳ hạn.
Ở hình thức thông thường nhà đầu tư sẽ giao dịch trực tiếp với các công cụ cơ bản bao gồm trái phiếu, lãi suất, cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa hay là chỉ số thị trường, … Trong khi đó ở các giao dịch chứng khoán phái sinh, công cụ ở đây là các loại hợp đồng như hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và chứng quyền.
Về bản chất, giao dịch phái sinh hàng hóa là một cuộc giao dịch giữa hai bên (bên mua và bên bán). Có sự ràng buộc cả quyền và nghĩa vụ của hai bên đối với việc giao một loại tài sản nhất định, với mức giá đã được thỏa thuận trước, tại đúng một thời điểm xác định trong tương lai do hai bên đã đồng ý trong thỏa thuận hay quy định. Trên thị trường này các nhà đầu tư không nhất thiết phải trực tiếp giao dịch hàng hóa, mà sẽ giao dịch với nhau bằng các hợp đồng tương lai, thông qua hệ thống của các sàn giao dịch quốc tế có liên thông với nhau.
Nói cách khác các nhà đầu tư không phải mua bán tích trữ hàng hóa ở các kho bãi, mà chỉ giao dịch trực tuyến thông qua phần mềm được cung cấp, tùy vào sự biến động giá cả mà nhà đầu tư có thể bán đi và ngược lại có thể mua lại ngay sau khi bán đi để thu lời đầu cơ giá xuống.
Các loại giao dịch phái sinh
Hiện nay, có 2 loại giao dịch phái sinh phổ biến trên thị trường:
- Giao dịch OTC: Các hợp đồng phái sinh được trao đổi hoặc thỏa thuận riêng trực tiếp giữa các bên tham gia, không thông qua bất kỳ sàn giao dịch hoặc bên trung gian thứ ba nào khác. Ở thị trường này chủ yếu xuất hiện các sản phẩm như hoán đổi tài chính, thỏa thuận tỷ giá kỳ hạn, quyền chọn đặc biệt… Việc báo cáo giá trị giao dịch OTC rất khó vì các trao đổi thường diễn ra riêng tư, không được kiểm soát, những thông tin công bố giữa các bên khá phức tạp và không có tiêu chuẩn, …
- Trao đổi qua sàn giao dịch – ETD: là những công cụ phái sinh giao dịch trên sàn giao dịch đặc biệt hoặc sàn khác. Các cá nhân trao đổi hợp đồng chuẩn hóa theo quy định của sàn, thông tin được công bố công khai, có sự kiểm soát đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng. Mọi thứ đều được tiêu chuẩn hóa bởi các sàn giao dịch quốc tế có liên thông với nhau.
Giao dịch phái sinh hàng hóa có vai trò như thế nào?
- Tạo cơ chế xác lập giá
Xác lập giá là xác định mức giá chung cho một tài sản hay hàng hóa. Nó xảy ra khi người bán và người mua tương tác trong một trong một trao đổi có quy định hay thỏa thuận. Do mức độ phổ biến và thông tin nhanh chóng, giá chào mua và giá chào bán luôn có sẵn cho tất cả người tham gia và được cập nhật ngay lập tức trên toàn cầu.
Cơ chế xác lập giá là kết quả của sự tương tác giữa người mua và người bán xảy ra hàng ngàn lần mỗi ngày trên thị trường kỳ hạn
Giá các hợp đồng tương lai trên thị trường giao dịch luôn biến động và liên tục thay đổi với nguồn cung nguồn cầu cùng với đó là các tin tức từ khắp nơi trên thế giới. Vì mỗi tin tức có thể ảnh hưởng đến nguồn cung cầu của một tài sản hàng hóa cụ thể, người mua và người bán sẽ điều chỉnh giá để phản ánh những yếu tố thay đổi này với mỗi giao dịch được thực hiện trong thị trường, đó là lý do tại sao giá luôn biến động.
- Phương tiện quản lý rủi ro
Việc giao dịch phái sinh hàng hóa sẽ giúp nhà đầu tư đặc biệt là các doanh nghiệp muốn phòng vệ rủi ro khi có nhu cầu giao dịch thực sự hay trao đổi tài sản cơ sở và phòng vệ rủi ro liên quan đến biến động giá của tài sản.
- Tính năng hiệu quả của thị trường
Khác với các thị trường khác, khi nhà đầu tư muốn đầu tư vào thị trường phái sinh hàng hóa thì chỉ cần ký quỹ với sở giao dịch một khoản tiền nhỏ trong giá trị danh nghĩa của hợp đồng tương lai để có thể giao dịch hợp đồng tương lai đó, như vậy số lượng người tham gia giao dịch sẽ nhiều hơn, tính thanh khoản thị trường cũng lớn hơn và mức giá sản phẩm được thiết lập cũng sẽ lớn hơn.